De (on)zin van 5G

Er is veel geschreven over het 5G-netwerk. Het mobiele netwerk belooft snelheid, stabiliteit en een verhoogde capaciteit. De commerciële belangen zijn groot. Aanbieders van mobiele telefonie staan dan ook te springen om het netwerk uit te rollen. Nederland is koploper in de ontwikkeling van het 5G netwerk en de eerste zendmasten staan online. Toch is de noodzaak voor een beter netwerk niet voor iedereen duidelijk. Ook voelen sommigen zich gepasseerd in hun bezwaren omtrent eventuele gezondheidsrisico’s. Dat laatste heeft geresulteerd in een directe aanval op de zendmasten in Nederland.

De potentie van 5G  

Om draadloos informatie van A naar B te sturen, wordt gebruik gemaakt van radiogolven. Daarbij staat de frequentie voor het aantal trillingen per seconde. Het huidige 4G netwerk maakt vooral gebruik van één frequentie. 5G maakt gebruik van verschillende frequentiebanden die wisselen afhankelijk van de behoefte van de gebruiker.
Het gebruik van meerdere frequentiebanden betekent ten eerste dat er meer ruimte is voor verbonden apparaten. Daarmee biedt 5G ruimte voor een ontwikkeling die men Internet of Things (IoT) noemt. Dit houdt in dat apparaten middels het netwerk met elkaar en met hun gebruikers communiceren. Zo appt je tosti-ijzer je om je te laten weten dat je maaltijd klaar is en hoef je nooit meer verbrande tosti te eten.

Voor zakelijke toepassingen is het belangrijk dat 5G heel weinig vertraging (latency) heeft en dat de verbinding zelden of nooit wegvalt. Ook is het van belang dat apparaten direct met elkaar kunnen communiceren zonder tussenkomst van een zendmast. Dat biedt mogelijkheden voor zelfrijdende auto’s, medische toepassingen, robotica en automatisering.
Consumenten worden gelokt met de belofte dat 5G een stuk sneller is als zijn voorgangers. Downloadsnelheden die 10 tot 20 keer hoger liggen dan de huidige standaard zijn mogelijk door gebruik te maken van de hoge 26 GHz frequentie. Het gebruik van deze frequentie betekent meer trillingen per seconde en daarmee de mogelijkheid om meer informatie te versturen. Aan het gebruik van hoge frequenties kleven echter ook nadelen. Zo bieden ze een zeer beperkt bereik van slechts enkele meters en kan dit makkelijk worden gehinderd door obstakels.

Loze beloften?

Vriend en vijand van het 5G netwerk beamen dat het (nog) niet opleeft naar de verwachtingen. Zo zal de eerste versie van het netwerk geen super snel internet faciliteren. Dit komt omdat er nu enkel gebruik kan worden gemaakt van de 700 MHz frequentieband. Deze verschilt in eigenschappen nauwelijks van de 800MHz frequentie die nu wordt gebruikt voor het 4G netwerk. In totaal wilt men gebruik maken van drie frequentiebanden, namelijk 700 MHz, 3.5 GHz en 26 GHz. Dit is nu echter nog niet mogelijk doordat 3.5 GHz reeds in gebruik is voor andere doeleinden (spionage van satellieten) en de 26 GHz frequentieband nog in ontwikkeling is.
Een ander probleem is dat hoge frequenties een slecht bereik hebben. Dat bereik beslaat ten hoogste een paar meter en wordt makkelijk verstoord. Willen we in openbare ruimtes met deze frequenties werken, dan moeten er heel veel extra zendmasten worden gebouwd. Dat is alleen haalbaar in steden en op andere drukke plekken. 5G zal nooit snel internet bieden midden op het weiland in de Achterhoek.
Ook de zakelijke gebruiker wordt vooralsnog teleurgesteld. De eerste generatie van het 5G netwerk heeft niet de beloofde stabiele verbinding om van zelfrijdende auto’s een realiteit te maken. Een operatie op afstand is om dezelfde reden onverstandig.

Ondanks de problemen wordt 5G wel verkocht aan de consument. Vodafone biedt 5G aan op de frequentie waarop 4G ook wordt aangeboden. Daarbij wordt gebruik gemaakt van het core-netwerk van de 4G infrastructuur maar de gebruikte radiotechniek hoort wel bij 5G. Het is niet echt 5G maar wordt wel als zodanig verkocht.   
5G is nog niet wat we er van verwachten. De optimist zal daarbij vermelden dat 3G en 4G bij hun uitrol ook niet in volle kracht functioneerden. Toen deze netwerken online kwamen was dat ook met beperkte snelheid en capaciteit. Het is in ieder geval duidelijk dat het 4G netwerk niet snel bij het oud papier komt. 4G technieken gaan zeker nog vele jaren mee en worden in de toekomst nog beter. 5G zal -zeker in de eerste jaren- een aanvullende rol hebben.

Gezondheid  en andere gevaren

Tegenstanders van 5G zijn bang dat we de aarde transformeren tot een grote magnetron. Straling is de vijand. Het woord ‘straling’ kampt ook met een imago probleem. De associatie met uranium, Chernobyl of Fukushima is snel gemaakt. Toch is straling niet meer en niet minder dan het uitzenden van energie. Zonder straling is de aarde niet meer dan een levenloze bevroren klomp ijs.
Het voorgaande betekent niet dat alle straling veilig is. Als straling voldoende energie heeft om een elektron uit de buitenste schil van een atoom te slaan treden chemische veranderingen op in een molecuul. Dit wordt ioniserende/radioactieve straling genoemd en deze is gevaarlijk voor organismen. Ioniserende straling heeft veel energie omdat deze een hoge frequentie heeft.
5G zal op termijn gebruik maken van hogere frequenties dan zijn voorgangers. Toch is de straling verre van ioniserend. Zelfs de hoogste frequentieband -die niet klaar is voor gebruik- heeft een frequentie lager dan die van waarneembaar licht. Het is dus redelijk om aan te nemen dat er geen gevaren zijn voor de volksgezondheid. Uit metingen van Agentschap Telecom blijkt dat de straling in Nederland onder de blootstellingslimieten vallen.

Tot slot

Met een hoop bombarie wordt in Nederland het 5G netwerk uitgerold waarbij grote beloftes worden gedaan. Dat 5G nog niet aan deze beloftes voldoet is vrij duidelijk. De optimist ziet de potentie van 5G en is helemaal voor het snel uitrollen van het netwerk. Anderen zien gevaar in het onbekende en wachten liever af. Voor beide standpunten zijn argumenten denkbaar. Toch valt op dat er hele wilde complottheorieën de ronde doen over 5G. Zijn deze theorieën het gevolg van het verminderde vertrouwen dat mensen hebben in hun overheden of is 5G echt zo gevaarlijk? De wetenschap zegt van niet maar kan het ook niet met zekerheid uitsluiten.

Publicatiedatum: 27 mei 2020
Laatste wijziging: 27 mei 2020